روز ملی سینما؛ بهانه‌ای برای بازخوانی سهم مستند
روز ملی سینما فرصتی است برای تأمل در جایگاه مستند در فرهنگ و جامعه‌ی ایران؛ گونه‌ای سینمایی که نه تنها روایت‌گر واقعیت است، بلکه با تحلیل اجتماعی و ثبت تاریخی، به یکی از پایه‌های اصلی سینمای ایرانی بدل شده است.
به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، علیرضا سعیدی کیاسری: روز ملی سینما، بهانه‌ای برای بازخوانی سهم گونه‌های مختلف سینمایی در فرهنگ و جامعه‌ی ایران است. در این میان، سینمای مستند جایگاهی بنیادین دارد؛ چرا که مستند بیش از هر شاخه‌ی دیگر، با واقعیت اجتماعی، تاریخی و فرهنگی پیوند خورده است.
سینمای مستند ایران از نخستین ثبت‌های تصویری در دهه‌های ابتدایی قرن حاضر، تا جریان‌های پررنگ‌تر پس از دهه‌ی چهل و پنجاه، همواره کارکردی دوگانه داشته است: از یک سو به‌عنوان ابزار ثبت و آرشیو رویدادها، و از سوی دیگر به‌عنوان ابزاری تحلیلی و انتقادی برای بازاندیشی نسبت به مسائل روز. همین رویکرد دووجهی موجب شده است که مستند ایرانی نه فقط در مقام یک روایت‌گر واقعیت، بلکه در جایگاه یک «مسأله‌ساز فرهنگی» نیز شناخته شود.
نکته‌ی مهم در تجربه‌ی ایرانی این است که مستندسازان، در شرایطی اغلب دشوار و با منابع محدود، توانسته‌اند موضوعات متنوعی را در کانون توجه قرار دهند: از مستندهای مردم‌نگار و قوم‌نگار گرفته تا آثار اجتماعی، زیست‌محیطی و تاریخی. تنوع ژانر و رویکرد، به سینمای مستند ایران این امکان را داده است که در عرصه‌ی جهانی هم اعتباری قابل توجه کسب کند و همزمان مرجع مهمی برای پژوهش‌های دانشگاهی و اجتماعی باشد.
با وجود این دستاوردها، مستند در ایران همچنان با چالش‌های جدی مواجه است: کمبود سرمایه‌گذاری، نبود چرخه‌ی مشخص برای اکران و پخش، و محدودیت در دسترسی عمومی. این کمبودها سبب می‌شود مستند، علی‌رغم اهمیت فرهنگی و اجتماعی‌اش، کمتر در معرض دید عموم قرار گیرد و عمدتاً به جشنواره‌ها یا محافل تخصصی محدود شود.
روز ملی سینما فرصتی است برای تأکید بر این واقعیت که توسعه‌ی پایدار سینمای ایران، بدون تقویت و حمایت از مستند، امکان‌پذیر نیست. مستند نه حاشیه‌ای بر سینمای داستانی، بلکه بخشی ریشه‌ای و زیرساختی است که می‌تواند چشم‌اندازهای تازه‌ای از جامعه و تاریخ ایران را پیش روی ما قرار دهد.
منبع: حالا مستند