کسی جای شما را نمی‌گیرد

به گزارش ستاد اطلاع رسانی چهاردهمین جشنواره «سینما حقیقت»، مراسم نکوداشت زنده‌یاد اکبر عالمی بعد از ظهر شنبه 29 آذرماه و در پنجمین روز از چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» برگزار شد.

اجرای این مراسم را منصور ضابطیان به عهده داشت و در بخش اول میزبان محمد حمیدی‌مقدم دبیر چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت بود که به دلیل پخش زنده فوتبال پرسپولیس با اندکی تاخیر برگزار شد.

دبیر چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت با اشاره به نامگذاری روز پنجم جشنواره به نام زنده یاد استاد اکبر عالمی و برپایی مراسم نکوداشتی برای این مستندساز گفت: استاد محمدرضا اصلانی نام این روز را «زلال آب» انتخاب کرده است.

حمیدی‌مقدم با اشاره به اینکه «استاد عالمی حق زیادی بر گردن ما دارد.» گفت: من دست پرورده استاد عالمی در دانشکده سینما تئاتر دانشگاه هنر هستم و ایشان نقش موثری در تعیین نگاه دانشجویان هنر و در مرام و مسلک زندگی آنها داشت و خیلی‌ها از این مرام تاثیر گرفته‌اند.

او خاطرنشان کرد: با افتخار این روز را تقدیم به روح جاودان ایشان کردیم. مردی که بسیار خوش‌رو بود و توصیه‌اش همواره به خردورزی و پاکیزه صحبت کردن بود. نکات زیادی در کارم از او آموختم و متاسفم که به خاطر کرونا یکی از زلال‌ترین اهالی سینما و مستند را از دست دادیم.

سیف‌الله صمدیان مهمان بعدی این مراسم نکوداشت بود.

صمدیان با اشاره به برنامه‌های نقد سینمای تلویزیونی اکبر عالمی، درباره لحظات سکوت استاد عالمی در برابر میهمانانش، گفت: اکبر عالمی برای هر برنامه خودشان را می‌ساختند و با کسب اطلاعات لازم، آمادگی کاملی برای بررسی هر فیلمی داشتند.

این عکاس و مستندساز خاطرنشان کرد: در عرصه فرهنگ و هنر ایران یکسری نام برای قشری خاص، ارزشمند هستند؛ مثلا کسی در سینما یا تدریس یا عکاسی و فیلمسازی شاخص است. اما کسانی هستند که برای تمام هنرها سمبل و شاخص‌اند مانند اکبر عالمی که همه شاخه‌های هنری افتخار می‌کنند که بخشی از حرکت‌شان با نام و حضور ایشان شناخته شود مثلا ایشان عضو هیئت موسس انجمن عکاسان ایران است.

صمدیان با اشاره به اینکه آشنایی‌اش با استاد اکبر عالمی به کیفور شدن از برنامه‌های تلویزیونی او و انتشار اولین شماره مجله تصویر در دهه ۷۰ برمی‌گردد، گفت: در این شماره گزارشی از اکبر عالمی منتشر شد و پنج سال پیش هم در تصویر برای او بزرگداشتی گرفتیم.

او ادامه داد: من اکبر عالمی را اینطور شناختم که ۷۵ سال از عمرش را لحظه به لحظه به اعتبار و احترام زندگی، به معنی واقعی زندگی کرد. چه در تحقیق و چه یاد دادن و یاد گرفتن و حتی در سکوت‌هایش. من چیزهایی که از او یاد گرفتم را به هر بهانه‌ای به فیلمسازان و عکاسان جوان می‌گویم؛ یکی اینکه اول خودتان را بشناسید و این باور در ذات‌تان باید قطعی شود که کسی نه می‌تواند جای شما را بگیرد و نه شما می‌توانید جای کسی را بگیرید.

صمدیان با اشاره به اینکه «بغض عالمی این بود که حسادت در تار و پود هنرمندان ما و آیین هنر بیداد می‌کند.» یکی از ویژگی‌های او را این دانست که از حسادت دوری می‌کرد. در همه چیز جدی بود، همه‌چیز را جدی می‌گرفت و در همه کارها حضوری صد در صدی داشت.

در ادامه بخشی از فیلم «خاطرات نگاتیو» به کارگردانی فرهاد ورهرام پخش شد.

دکتر امیرحسن ندایی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، میهمان بعدی این مراسم بود که درباره شخصیت استاد اکبر عالمی گفت: در روانشناسی مفهومی به نام هویت داریم. وقتی می‌خواستم برای تدریس به کلاس بروم، دنبال معلمی بودم که بتوانم از او الگوبرداری کنم. من از سال ۶۹ تا دوره دکترا دانشجوی عالمی بودم و ایشان الگوی مطلقی در زندگی من محسوب می‌شد. بعدها وقتی می‌خواستم اجرای تلویزیونی داشته باشم، برنامه‌های ایشان را نگاه می‌کردم و از همه لحظات آن می‌آموختم. از طرز نگاه کردن به مهمانان گرفته تا لحظه درست سکوتش.

ندایی خاطرنشان کرد: او فقط درس سینما نمی‌داد، آموزه‌های زیستی و جهان‌بینی‌اش را هم به دانشجویان می‌داد. وقتی نقد فیلم داشتیم خودش کلاس را ترک نمی‌کرد، فیلم را کامل با دانشجو می‌دید و بعد وارد بحث و گفتگو با ما می‌شد و این به ما جرات و جسارت حرف زدن می‌داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: اکبر عالمی در برنامه‌های هنر هفتم و آن روی سکه چیز جدیدی از سینما به ما آموخت. سینمای دیگری که ما اصلأ نمی‌دانستیم وجود دارد و کار او در شکل دادن سلیقه عمومی از سینما بسیار تأثیرگذار بود.

ندایی با اشاره به اینکه «عالمی از نخستین کسانی بود که مفهوم سواد رسانه‌ای را به ما آموزش داد» گفت: فیلم‌هایی که پخش کرد و تحلیل‌هایی که ارائه می‌داد بسیار شگفت‌انگیز بود و بعد از بیست سال جز به جز در ذهن من مانده است. گاهی باورم نمی‌شود این فیلم‌ها را از تلویزیون دیدیم. فیلم‌هایی که انتخاب خودش بود و در رفت و آمدی که به خارج از کشور داشت در سال‌هایی که از نظر منابع سینمایی، برهوت بود، دکتر عالمی این فیلم‌ها را به روز انتخاب می‌کرد و در کلاس درس یا در تلویزیون پخش می‌کرد.

او یادآور شد: فیلم «بدون دخترم هرگز» که فیلمی ضد ایرانی بود را توانست پخش کند و تحلیل فوق‌العاده روی آن ارائه کرد. دکتر عالمی همیشه می‌گفت در فیلم «۳۰۰» اگر ما نمونه‌های درست و به روز و دقیقی از تاریخ خودمان تصویرسازی می‌کردیم آن آدم به خودش جرات نمی‌داد چنین فیلمی بسازد. دکتر عالمی می‌گفت وقتی به خودمان جرات دادیم درباره چیزی حرف بزنیم قبل از آن باید در آن حوزه به حدی برسیم که نشود ازمان ایراد گرفت و بعد وارد صحبت شویم.

این مدرس دانشگاه با اشاره به آخرین دیدارش با استاد اکبر عالمی گفت: دو روز قبل از بستری شدن دکتر در بیمارستان ما ساعت‌ها باهم صحبت کردیم. موضوع درباره جلسه دفاع یکی از دانشجویان کارگردانی بود، که من، ایشان و آقایان فرهاد مهندس‌پور و محمدرضا خاکی هیئت ژوری بودیم. هرگز از ذهنم بیرون نمی‌رود که این آخرین دیدارمان بود و من نمی‌دانستم. دکتر عالمی همیشه چیزی به ما می‌آموخت. در این جلسه هم من از این پایان‌نامه ایرادی گرفته بودم و ایشان به من گفت تو عنوان معلم در برابر این دانشجو داری، اگر مقابلش بایستی و اجازه رشد به او ندهی پس چه کسی به او اجازه رشد دهد؟

میهمان بعدی این مراسم نکوداشت، ابراهیم حقیقی بود.حقیقی گفت: چقدر بد و تلخ است که درباره دوستان‌مان پس از مرگ‌شان حرف بزنیم و از خاطرات‌شان بگوییم. چه سال بدی بود که عزیزانی را یکی یکی از دست دادیم. همه کسانی که سینمای ایران را ساختند و اکبر عالمی یکی از استثناهای سینمای ایران بود.

این گرافیست باسابقه یادآور شد: شاخصه بزرگ او انسان بودنش بود و اینکه انسان بودن را یاد می‌داد. با تمام دانش وسیعی که داشت و می‌توانست مرعوبت کند، همیشه با فروتنی رفتار می‌کرد تا یاد بدهد که دانش، آموختنی است.

حقیقی با اشاره به ویژگی‌های دیگر عالمی گفت: فیلم‌هایی که برای پخش انتخاب می‌کرد نشانه کمال‌گرایی او در همه زمینه‌ها بود. با ابزار فرسوده آن موقع تیتراژ «سربداران» را ساخت که هنوز در ذهن ما هست. این کار جرات می‌خواست و این نشان از کمال گرایی او داشت.

او خاطرنشان کرد: وقت و زمان برای آقای عالمی مهم بود. کودکی بسیار سختی داشت اما خودش را ساخت و عمرش را مدیریت کرد. یاد گرفت اگر با اخلاق‌گرایی کار نکند نمی‌تواند وارد جامعه‌ای شود که می‌خواهد نوین باشد. همه اطرافیان و دانشجویان خود را شریک می‌کرد و این جز از فردی که به آدم‌های دیگر اعتقاد دارد برنمی‌آید. گشاده‌دستی در انتقال دانش حتی در فشرده‌ترین زمان‌ها داشت. نمی‌دانستیم چطور وقتش را کنترل می‌کرد که همه کتاب‌ها و فیلم‌های روز را خوانده و دیده بود و معرفی می‌کرد و این از معلمی او بود. معلمی گشاده‌دست.

حقیقی با اشاره به اینکه اولین بار زنده یاد اکبر عالمی را در سریال سربداران که دستیار طراح صحنه بود، در استودیو مسعود معصومی دیده، گفت: نگاهش به سینما این بود که آن را از وجه هنری می‌خواست، می‌دید و می‌آموخت.

او‌ در پایان یادآور شد: رنجی که برای از دست دادن آدمی مثل اکبر عالمی داریم از نداشتن جایگزین برای اینگونه آدم‌های شریف می‌آید. اما، اکبر عالمی مثل هر هنرمند بزرگ دیگری مثل هر فیلمساز بزرگ، هیچ‌گاه نمی‌میرد.

پایان‌بخش مراسم نکوداشت زنده‌یاد اکبر عالمی، اهدای نشان فیروزه‌ای چهاردهمین جشنواره «سینماحقیقت» و لوح تقدیری با نام زنده یاد عالمی بود که با حضور محمد حمیدی‌مقدم، سیف‌الله صمدیان، امیرحسن ندایی و ابراهیم حقیقی، به نمایندگی از جامعه مستند به خانواده زنده‌یاد استاد اکبر عالمی تقدیم شد.