مستندنگاری و کشف فیلمسازان تازه

ایزد مهرآفرین: سینمای مستند همواره بخش مهجوری در ایران بوده؛از مشکلات تولید تا شیوه تبلیغات و پخش های داخلی وخارجی؛سینمایی که همانند ادبیات است و دوربین حکم قلم را در آن دارد.قلمی که بارها و بارها تماشاگران خود را شگفت زده کرده است؛حتی بیشتر از یک اثر داستانی.فیلمساز در سینمای مستند فاصله نزدیکی با حقیقت دارد و این امر باعث می شود نتیجه ای که حاصل می شود بیشتر با مخاطب ارتباط برقرار کند و پیرامون موضوعات و دغدغه هایی حرف بزند که شاید مخاطب هرگز با آن ها مواجه نشده است.

آنچه بیشتر در سازمان های دولتی مشاهده می شد؛ نگاه سهل انگارانه به ثبت تصویری پروژه ها بود؛به گونه ای که گروه هایی که از فیلمسازی و نگاه تخصصی این حوزه سر رشته ای نداشتند؛ صرف با ساخت کلیپ هایی بدون ایده و به اصطلاح عامیانه «بازاری»به یک پروژه عظیم و حیاتی ملی می پرداختند.در این جا شاید پیکان انتقاد به سوی برخی مدیران روابط عمومی نیز بود که تحت تاثیر فضای کنونی جهان و سکان داری فضای مجازی؛ همه امور را  ساده و کوچک می شماردند. مصوبه تازه هیات دولت پیرامون مستند نگاری می تواند دو جنبه مثبت را همزمان پیش برد؛هم این نگاه سهل و ساده انگارانه را به یک نگرش عمیق،تخصصی و جامع تبدیل کند و فیلمسازان حوزه مستند را برای تحقق این امر به کار گیرد و هم راهی برای تقویت سینمای مستند و بهبود شرایط زیست مستند سازان باشد.

مستند سازان در دوران پیشا کرونا با مشکلات تامین هزینه تولید و پیدا کردن سرمایه گذار،پخش کننده داخلی و خارجی مواجه بودند اما در دوران پسا کرونا این مسائل سخت تر و گاها بحرانی تر شد؛به نوعی که فیلمسازان برای تامین هزینه های اولیه خود نیز با مشکل مواجه شدند.آن ها در مواقع بحرانی کشور، شرایط خاص و حوادث طبیعی مانند زلزله،سیل،جنگ و... در میدان هستد.حالا نیز در شرایط وقوع این بحران شانه خالی نکردند؛بسیاری از آن ها پا به پای پزشکان و کادر درمان جان خود را به خطر انداختند و لحظه به لحظه با حضور در نقاط مختلف کشور (حتی نواحی دور افتاده) مردم سرزمین شان را از آخرین وضعیت شیوع این ویروس و بحران موجود با خبر نمودند.

این مصوبه می تواند بسیاری از جوانان خلاق،با استعداد و دغدغه مند را مشغول کار کند؛ج وانانی که در این سال ها ثابت کردند اگر میدان را بر عهده گیرند شگفتی ساز هستند؛همان طور که در سال های اخیر جوانانی چون محمد حسین مهدویان و محمد کارت از سینمای مستند پا به سینمای داستانی گذاشتند و نگاه عمیق و دغدغه مند آن ها مورد توجه مخاطبان و صاحب نظران سینمای ایران قرار گرفت؛نگاهی که بخش زیادی از آن را می توان مرتبط با فعالیت مستمر آن ها در سینمای مستند دانست.

یکی از مهم ترین عناصر فیلم سازی و در شکل کلی هنری «لحن»است؛ این که یک هنرمند یا فردی که به او کاری محول می‌شود؛درک کند که در چه شرایطی قرار گرفته؛آن پروژه چه اهمیتی دارد؛مصرف گراست یا سازنده است؛ سرگرم کننده است یا دانش محور است؛ چه میزان از آن را باید در اثر توضیح داد؟ آیا قسمت محرمانه ای وجود دارد و... این نوع نگاه حاصل یک زیست تخصصی و تجربه‌گراست که مستند سازان با توجه به فعالیت های گام به گام و هدف مند خود در فیلم سازی از عهده آن ها بر می آیند. آن ها می‌دانند که مستند سازی با رپرتاژ آگهی و فعالیت در یک آژانس تبلیغات که گاها هنر را فدای فروش یک محصول و یا پر رنگ کردن یک فرد یا اثر می کنند متفاوت است و خاستگاه آن شایسته سالاری و تلاش و پرداخت به ایده های هدف مند و وفادار به واقعیت است.

بر خلاف این که شاید برخی این مصوبه را یک اقدام تبلیغاتی بدانند؛ اگر در زمینه اجرایی  به درستی پیش رود می تواند گام های مهمی را در زمینه مستند سازی و نمایش دستاوردهای ملی بردارد؛ مستند سازان نیز با خیال راحت تمرکزشان را روی ساخت یک اثر جذاب،خلاق و جسور می گذارند. آثاری که جدا از پرونده ثبت تصویری یک پروژه می تواند ماهیت هنری و ارزشی به خود بگیرد؛ هنر ناب را متجلی سازد و دستمایه رجوع آیندگان پیرامون مسائل مختلف این سرزمین شود.

منبع: همشهری آنلاین