نهمین نشست «فیلم خبر» جشنواره سینماحقیقت برگزار شد؛
از کاهش ماهی‌های جنوب تا محافظانی که دیده نمی‌شدند
در حاشیه برگزاری پنجمین روز از جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، نهمین نشست «فیلم خبر» با اجرای رضا صائمی برگزار شد.
به گزارش ارتباطات و روابط‌عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، صبح امروز دوشنبه ۲۲ آذرماه، در حاشیه برگزاری پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»، نهمین نشست «فیلم خبر» با اجرای رضا صائمی منتقد سینمایی و صاحبان هشت اثر مستند برگزار شد.
«ناقوس دریا» مستندی درباره کاهش ماهی در دریای جنوب
در ابتدا مستند «ناقوس دریا» به کارگردانی محسن شیرزایی که در بخش نیمه بلند پانزدهمین جشنواره سینماحقیقت حضور دارد، بررسی شد.
رضا صائمی گفت: به‌نظر می‌رسد این مستند دو ایده مرکزی داشته باشد. یکی درباره ۱۴ ماهیگیر گمشده در دریاهای جنوب و ایده دیگر داستان کاهش ماهی‌ها در آب‌های آزاد جنوب ایران می‌تواند باشد.
محسن شیرازی در این باره گفت: کاهش ماهی در دریای جنوب ما را به سمت ساخت این فیلم سوق داد و از همان ابتدا می‌دانستیم به‌واسطه جریاناتی که در دریا جنوب رخ داده است که منجر به کاهش ماهی شده، ماهی‌گیران سنتی نیز برای صید به سمت دریاهای دورتر رهسپار می‌شوند.
شیرزایی ادامه داد: ما می‌خواستیم روایت جست‌وجوگری در مستند داشته باشیم و برای همین مستند را با داستان ۱۴ ماهیگیر گمشده شروع می‌کنیم و بعد به جریان کاهش ماهی‌ها می‌پردازیم. درباره ۱۴ ماهیگیر گمشده نیز از آن‌جایی که هیچ اطلاعاتی نبود نمی‌شد خیلی به‌صورت بسیط این مورد را پرداخت کرد.
این کارگردان در پاسخ به این سوال که تا چه میزان درباره آمار این مستند پژوهش شده گفت: قبل از فیلمبرداری در سال‌های ۹۷ و ۹۸ برای ساخت این اثر پژوهش کاملی انجام شد و من از قبل به یک فیلمنامه کامل رسیده بودم و می‌دانستم قرار است در فیلمم چه چیزی را روایت کنم.
تلاش یک زوج برای بچه‌دار شدن سوژه «برایمان بمان»
در ادامه برنامه فیلم مستند «برایمان بمان» به کارگردانی سمیه کریمی که در بخش مستندهای نیمه بلند جشنواره حضور دارد، تحلیل و بررسی شد.
کریمی درباره این اثر گفت: موضوع کلی این مستند درباره «سقط‌جنین» است و به ماجرای بارداری بعد از ۱۸ سال و چالش‌هایی که در مسیر بارداری وجود داشت، می‌پردازد. من تصمیم گرفتم با نیم‌نگاهی به زندگی گذشته این زوج نگاهی امیدوارانه را برای آینده زندگیشان ترسیم کنم.
او بیان کرد: در این مستند، نوزاد زودتر از چیزی که در تصورمان بود به دنیا آمد و درنتیجه ما غافلگیر شدیم. بخشی از کار فیلمبرداری قبل از زایمان بود و از خود روز زایمان هم فیلمبرداری کردیم و بعد از آن نیز سکانس‌هایی ضبط کردیم.
این کارگردان گفت: جالب است بدانید که ماجرای سه سقط جنین قبلی را حتی خود خانواده‌هایشان هم نمی‌دانستند و برای اولین بار در این فیلم به آن اشاره کرده و با دیگران در میان می‌گذارند.
صائمی گفت: نکته جالبی که در این مستند به چشم می‌خورد زنده بودن رویدادی است که مستند روایت می‌کند و دقیقا جلوی دوربین همه چیز رخ می‌دهد و نوزاد به دنیا می‌آید.
چهار سال فیلمبرداری برای ساخت یک مستند کوتاه
سپس نوبت به تحلیل، نقد و بررسی، مستند «بوی مادر، بوی دریا» ساخته رضا محمدپور رسید. این مستند در بخش کوتاه پانزدهمین جشنواره سینماحقیقت حضور دارد و رضا صائمی این مستند را که در گونه حیات‌وحش ساخته شده اثری شاعرانه و مماس با طبیعت توصیف کرد.
محمدپور، کارگردان درباره این مستند گفت: مطرح کردن بحث دریاچه ارومیه بسیار تکراری است. اما باید تلاش کنیم که این بحران به فراموشی سپرده نشود. من در مستندی دیگر به صورت مستقیم درباره بحران‌هایی که سبب خشکی دریاچه ارومیه شده بود، صحبت کرده بودم.
حسینی، نویسنده این اثر نیز درباره فیلم گفت: این مستند در واقع مستندی محض نیست که کارگردان با نگاهی صرفا برای انعکاس رویدادهای طبیعت فیلمبرداری کند. تاثیرگذاری متن برای ما بسیار مهم بود و می‌خواستیم که احساسات مخاطب برانگیخته شود و اصلا اثری سانتی‌مانتال باشد. برای این مستند کوتاه که سعی کردیم به سمت اسطوره‌گرایی پیش برود، ۴ سال تصویربرداری شده تا بهترین راش‌ها در اثر گرد هم آمده است.
محمدپور توضیح داد: ساخت چنین مستندی بسیار سخت است و اگر همراهی محیط‌بانان پارک ملی دریاچه ارومیه نبود، این مهم عملی نمی‌شد و برای رفتن به جزایر دریاچه سختی‌های بسیاری را متحمل می‌شدیم چون دریاچه‌ها باتلاقی بود و امکان رفتن بسیار سخت می‌شد. امیدوارم این فیلم بارقه‌ای هرچند کوچک ایجاد کرده و مسئولان به تماشای آن بنشینند.
محافظانی که «چند قدم آن‌طرف‌تر» از حاج قاسم بودند
سپس درباره مستند «چند قدم آن‌طرف‌تر» به کارگردانی محمد صالحی که در بخش شهید آوینی جشنواره حضور دارد، صحبت شد.
محمد صالحی گفت: وقتی سردار سلیمانی شهید شد مشغول خواندن اخبار پیرامون این ماجرا بودم و متوجه شدم که چند نفر از محافظان او هم در این ماجرا شهید شدند. من پیشتر هیچ‌گاه فکر نمی‌کردم که ایشان محافظ داشته باشد و برای همین توجهم به این قصه جلب شد. درابتدا می‌خواستم چهار پرتره از چهار محافظ این سردار بسازم اما هرچه در این جریان دقیق شدم دیدم جذابیت‌های محافظت از این سردار چه‌قدر زیاد است.
او ادامه داد: این محافظان خودشان به تنهایی قهرمان هستند و از نوعی روش محافظت ابداعی بهره می‌بردند. چون اصلی‌ترین خواسته حاج قاسم این بود که محافظانش مقابل چشم نباشند تا فاصله‌اش از مردم زیاد نشود. به طبع ساختن چنین مستندی سختی‌های بسیاری داشت که خوشبختانه درنهایت توانستیم در ۳۰ دقیقه به آن بپردازیم.
صالحی گفت: فیلم «بادیگارد» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا اثر محبوب من است و هنگام ساخت فیلم بدون شک به آن نیم‌نگاهی داشتم اما شیوه حفاظت در فیلم «بادیگارد» با شیوه حفاظتی که از سردار سلیمانی می‌شد و در این مستند تصویر شده متفاوت است.
جمعه سیاه کوهنوردان در مستند «برفگیر»
در ادامه مستند «برفگیر» به کارگردانی مشترک کیارش اشراقی و مرتضی قاضیان که در بخش مستندهای بلند ملی جشنواره رقابت می‌کند بررسی شد.
قاضیان گفت: مستند «برفگیر» روایت حادثه‌ای در جامعه کوهنوردی ایران است که از آن به عنوان جمعه سیاه کوهنوردی یاد می‌کنند. علاوه بر اینکه نوع حادثه رخ داده جزو موارد بسیار نادر در کوهستان است. پوشش لحظه‌ای عملیات نجات از ساعات آغازین تا خاتمه عملیات و پیدا کردن ۱۲ جسد قربانیان این حادثه از بخش‌های نمایش داده شده این فیلم است.
او ادامه داد: امیدوارم این اثر بتواند آگاهی‌رسانی کند تا دیگر شاهد چنین ماجراهایی نباشیم.
اشراقی گفت: این کار تولید شده در گروه اجتماعی شبکه ۵ است اما درباره این که خانواده‌های این عزیزان به تماشای مستند خواهند نشست یا نه، فکر می‌کنم مسئله‌ای است که باید اختیار را به خود خانواده‌هایشان داد چون بار احساسی سنگینی را به هر حال متحمل می‌شوند.
او ادامه داد: تیم تولید مستند باید در دمای منفی ۲۰ درجه در فصل زمستان با وجود خطراتی در ارتفاعات تهران و نقاطی که حادثه رخ داده حضور پیدا می‌کرد.
«هم‌قدم» با یک بیمار از مبارزه با سرطان تا درمان قطعی
سپس نوبت به مستند «هم‌قدم» ساخته محسن سخا که در بخش کوتاه این رویداد سینمایی حضور دارد رسید.
سخا درباره این اثر گفت: سوژه این فیلم سفارشی از جانب محسن استادعلی بود که مجموعه‌ای مستند درباره بیماری‌ها را روایت می‌کرد. من شخصیت‌های بیمار زیادی را دیدم تا در نهایت به این شخصیت برای روایت فیلم رسیدم.
او ادامه داد: در روند درمان کاراکتر اصلی مستند من، خودم هم درگیر بیماری «کرونا» شدم و این سختی مسیر کار را برای من دو چندان کرد. وقتی با آقای مداح شخصیت اصلی صحبت کردم ایشان پذیرفتند و اجازه دادند که من از تمامی لحظات تصویربرداری کنم.
این کارگردان گفت: حدود یک سال تصویربرداری به صورت منقطع زمان برد. از وقتی هم که آقای مداح خبر ابتلا به سرطان را شنیدند تا زمانی که درمان قطعی صورت بگیرد حدود یک سال زمان برد و اولین بیننده‌های این مستند هم خود آقای مداح و همسرشان بودند.
داستان بی‌پایان یک «کهنه سرباز»
درادامه مستند «کهنه سرباز» ساخته جابر مطهری زاده که در بخش شهید آوینی جشنواره حضور دارد، بررسی شد.
او درباره این اثر گفت: این فیلم داستان زندگی خانواده‌ای است که با گذشت ۳۳ سال از زمان جنگ همچنان با این بحران دست و پنجه نرم می‌کنند. البته من این خانواده را از قبل می‌شناختم اما برای جلب رضایتشان جهت ساخت مستند تلاش‌های بسیاری انجام دادم.
مطهری‌زاده گفت: بسیاری از سکانس‌ها نیز به جهت خواست خود کاراکتر اصلی ناتمام می‌ماند. حتی در شرایطی که حال ایشان وخیم می‌شود درها را به روی خود قفل کرده و به خانواده‌اش اجازه خروج نمی‌دهد. برای همین شرایطی سخت را برای تولید این مستند پشت سر گذاشتیم.
این کارگردان ادامه داد: پررنگ‌ترین نقش در زندگی این شخصیت دخترش است که می‌تواند پدر را متقاعد کند. این فیلم با پایانی باز تمام می‌شود چون این داستان همچنان ادامه دارد و پایانی بر آن وجود ندارد.
«آقای صیاد را ول کنید!» اما همراهش شوید
درنهایت مستند «آقای صیاد را ول کنید!» ساخته مریم ملک مختار که در بخش نیمه بلند جشنواره حضور دارد، بررسی شد.
رضا صائمی گفت: این مستند، پرتره‌ای از زندگی محمد صیاد است که عکاس خبری باسابقه‌ای به حساب می‌آیند.
ملک مختار درباره این مستند توضیح داد: آقای صیاد بسیار دوست داشت که عکس‌هایش به عکاس‌های دیگر نشان داده شود تا بدانند با چه سختی‌هایی این تصاویر را برداشته است. خوشبختانه همراهی ایشان باعث شد که صمیمیت بیشتری در جریان مستند به چشم بیاید.
او ادامه داد: ایشان به عنوان سوژه خودشان هم با دوربین، قاب و لنز آشنا هستند و من فکر می‌کنم اگر مخاطب در هر لحظه از فیلم با آقای صیاد همراه شود به پازل جذابی از شخصیت این عکاس می‌رسد.
ملک مختار گفت: آقای صیاد شخصیتی منحصر به فرد داشتند که اصلا قابل پیش‌بینی نیست. محوریت ایده من بر شخصیت خود آقای صیاد معطوف می‌شد و حس کردم که نیاز به مکملی نبود و می‌خواستم تنها خود ایشان را روایت کنم.
این کارگردان درپایان گفت: امیدوارم از طریق این مستند توانسته باشم ادای دینی به ایشان و جامعه عکاسان کرده باشم.
