«چامون» سندی از کرونا و کوچ است/ در واقعیت دست نبردم

به گزارش ارتباطات و اطلاع رسانی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، جلسه نمایش و گفتگو درباره مستند «چامون» با حضور آرمان قلی پور دشتکی کارگردان و محمد مقدم تهیه‌کننده سینمای مستند و مجری- کارشناس این جلسه، سه شنبه 4 مردادماه در سالن حقیقت مرکز گسترش برگزار شد.
 

محمد مقدم در آغاز جلسه، پس از سلام و خوشامدگویی به حاضران گفت: من پیشتر فیلم «فرزندان خونیار» را از آقای دشتکی دیده‌ام. وقتی طرح «چامون» به شورای مرکز رسید، با توجه به شیوع ویروس کرونا و رویکرد متفاوتی که فیلم شما به این موضوع داشت، امیدوار به دیدن تصویری تازه از این ماجرا در جغرافیایی دیگر و شرایطی کمتر دیده شده بودیم. با دیدن نسخه نهایی «چامون» خوشحالم بگویم که فیلم موفق شده سندی برای آیندگان از یک دوره برجا بگذارد. این سند، بخشی از درگیری با کرونا را در جغرافیایی خاص به تصویر کشیده است. فیلم این تصور را در مخاطب به وجود می آورد که کرونا در کوچ و بین عشایر، شکل و تاثیر دیگری دارد. فیلم بخشی از این ماجرا را نشان می‌دهد. اما از جنبه‌های دیگر، شاید تفاوت‌ها زیاد نیست. تصوری که جامعه از این ویروس دارد، جامعه فیلم که دور از مرکز است، از کرونا جور دیگری است.
 

مقدم ادامه داد: فیلم شروع خوبی دارد و یک سکانس تکان دهنده دارد، مرگ تراژیک است، اما به نظرم این مرگ کمی طنزآمیز است، همه فیلم این حس طنز را دارد. ساخت چنین فیلمی ساده نبوده، به این دلیل که شما هم به عنوان فیلمساز تازه با کرونا مواجه شده‌اید و مثل شخصیت‌ها، همه چیز را درباره کرونا نمی‌دانید. از نظر ساختاری، فیلم پراکنده است. ما با چیزهای مختلفی مواجه شده‌ایم و همه اینها در فیلم دیده می شود. آنچه من دوست دارم این است که فیلم طنازانه است.
 

آرمان قلی‌پور دشتکی کارگردان «چامون» گفت: به نیابت از تیم تولید فیلمم از شما تشکر می‌کنم که به تماشای این فیلم نشستید. فروردین ماه سال 99 که همه‌گیری و شیوع ویروس کرونا شدت داشت، اعلام شد که عشایر باید کوچ را به تعویق بیاندازند. همان طور که شما اشاره کردید، ما هم مثل همه ایرانیان، با این فضای تازه بیگانه بودیم. من به دنبال ثبت واقعیت بودم، با وجود ناآگاهی و شرایطی که قابل پیش بینی نبود، تصمیم گرفتم «چامون» را بسازم. قطعا اگر فیلم را یک سال بعد می‌ساختم، آگاهی درباره کرونا و آسیب هایش بیشتر می‌شد.
 

این کارگردان ادامه داد: ما خیلی گشتیم تا کمک رسانی یا آگاهی بخشی درباره کرونا در عشایر ببینیم، اما واقعا وجود نداشت یا کم بود، یا شاید گروه ما آن را ندیده. البته با توجه به آن که آن روزها کلا اطلاع رسانی درباره کرونا اندک بود، می شود حدس زد در بین عشایر و در محیطی دورافتاده، این روند کند تر است. اگرچه که عشایر، رادیو، تلویزیون  و گوشی همراه دارند.
 

محمد مقدم گفت: من ابتدا و انتهای فیلم را خیلی می پسندم، ولی وعده های کلی که فیلم به ما می دهد، دستاوردهای نهایی آن کم است. فیلمساز به چیزهای عمومی تر بسنده کرده است، در حالی که می شد که عناصر و نشانه های خاص‌تر از زندگی عشایر را وارد فیلم کرد. «چامون» فیلم خوبی است و توقع من از آن خیلی بالاست.
 

قلی پور دشتکی افزود: ما زمان فیلمبرداری، گاهی مترصد اتفاقی بودیم، اما همیشه رخ نمی‌داد، دنبال خانواده‌ها و مسائلشان بودیم، اما گاهی همه چیز عادی بود. من به واقعیت وفادار بودم و نمی‌خواستم دخل و تصرفی در آن داشته باشم.
 

مقدم دراین باره گفت: اتفاقا به من این حس منتقل شد که در «چامون» جریان طبیعی زندگی را می بینیم و همه چیز خوب است و اتفاقی نیفتاده. زندگی عشایر در جریان است و عنصر بازدارنده‌ای زندگی آنها را تهدید نمی‌کند. من این وجه را دوست دارم و خوشم می آید که واقعیت سازی نکردید. به این واقع گرایی اصیل فیلم احترام می‌گذارم. به نظر می رسد گاهی مستندسازان از روایت پرهیز می کنند. شما به عنوان راوی می توانستید از حس و حالتان به فیلم اضافه کنید اما عامدانه این بخش را حذف کرده اید.
 

قلی پور دشتکی گفت: در «فرزندان خونیار» فصل هایی هست که سوال می‌پرسم و صدای من در فیلم وجود دارد. استراتژی من برای این فیلم این بود که حضورم همین اندازه باشد. هم در مرحله تدوین، هم فیلمبرداری. شاید اگر نمی‌خواستم به خط مشی اولیه ام وفادار بمانم باید در انتهای فیلم، خودم راوی فیلم می شدم و در نبود بعضی اطلاعات، حس و حالی به فیلم می‌دادم. اما ترجیح دادم به همان شیوه ای که قبل از فیلمبرداری در ذهن داشتم، وفادار بمانم.
 

محمد مقدم در بخش دیگری از این جلسه گفت: موضوعی به نام تخته قاپو وجود دارد که به سال‌های گذشته برمی‌گردد و با شیوع ویروس کرونا، آن ماجرا در ذهن تداعی می‌شود. آن صدای راوی می توانست به این بخش بپردازد، گروهی از مخاطبان که می خواهند واقعیت و اطلاعات درست درباره این موضوع را بدانند. درباره موسیقی هم صحبت کنیم، حس و حال گیرایی داشت.
 

کارگردان «چامون» گفت: موسیقی شدید و گل درشت نیست. من سعی کردم موسیقی بار صحنه را تشدید کند، در عین حال نخواستم خیلی غلیظ باشد. شما وقتی چند سال بعد از ساخت یک فیلم آن را می‌بینید، نگاه متفاوتی به آن دارید. حتی من فکر می‌کنم می شود فیلم کوتاهتر باشد، این نکات تجربه هایی برای فیلم های بعدی است.
 

محمد مقدم گفت: فیلم شما درگیر کننده است، «چامون» علی رغم سادگی که دارد نمی شود به راحتی آن را رها کرد. این امتیاز است. نگاه سلامتی به سینمای مستند دارید و این ها امتیازی است که بعضی ها در فیلم دهم هم ندارند.

مستند «چامون» تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی از دیروز در سایت هاشور نمایش داده می‌شود.