ایده‌های ساده و تخیل فوق‌العاده/ نگاه مک الوی به مستندسازی
اگر نوع نگاه مک‌الوی به جهان پیرامون خود را درک کنیم و سرمشق قرار دهیم، می‌فهمیم که بی‌نهایت سوژه در چندقدمی ما منتظر دیده شدن هستند.
به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، محمداحسان مفیدی کیا: راس مک‌ِاِلوی(Ross McElwee)، مستندساز با تجربه و برجسته آمریکایی، بیشتر به خاطر خودزندگی‌نامه‌هایی (autobiography) که از خانواده و زندگی شخصی‌اش ساخته مشهور است، او در آثارش از یک ایده به ظاهر دم دستی آغاز می‌کند و مخاطب در انتهای فیلم درمی‌یابد که با یک مسئله عمیق سیاسی یا فلسفی مواجهه شده است. اگر نگاهی کوتاهی به آثار او بیاندازیم، متوجه می‌شویم که این فرمول بر آن‌ها حاکم است: ایده‌های ساده و دردسترس به‌علاوه یک تخیل فوق العاده قوی و مسئله‌مندیِ مستندساز، همواره منتج به تولید اثری قابل احترام خواهد شد.
اگر نوع نگاه مک‌الوی به جهان پیرامون خود را درک کنیم و سرمشق قرار دهیم، می‌فهمیم که بی‌نهایت سوژه در چندقدمی ما منتظر دیده و پرداخته‌شدن هستند. با شیوه‌ی اوست که ما بیشمار موضوع خواهیم داشت و همیشه می‌توانیم مستند بسازیم.
اما جان کلامِ مک‌الوی چیست؟ اگر مستندساز یک جهان‌بینی شخصی و نقطه‌ی عزیمت در دیدگاه خود داشته باشد، می‌تواند از معمولی‌ترین راش‌ها و حتی از خصوصی‌ترین ویدئوهای خانوادگی هم فیلم بسازد. اگر بگویید که تفوق در چنین راهبردی ویژگی جناب مک‌الوی است خواهم گفت، بله، قطعاً کسی به غنای او در این شیوه نخواهد رسید، اما می‌شود راهکار او را پیش‌رو قرار داد و با شخصی‌سازی، آثاری خاص و منحصر به فردی تولید کرد. هر کسی باید به درک شخصی خود از جهان برسد و آن‌طور که جهان را می‌فهمد مستند بسازد، به بیان دیگر مستندساز می‌بایست خوانش خودش را از وقایع و رخدادها داشته باشد و بتواند از عینک خود به جهان عینی نظر اندازد و با رَنگ و رِنگ خودش آنچه دیده را برای دیگران روایت کند. بعد از آن چه باک از اینکه مثل راس مک‌الوی چنانکه باید مورد توجه جشنواره‌‌ها قرار نگیریم، اما یک جای مخصوص به خود در عالم مستندسازی داشته باشیم.
پیشنهاد ویژه‌ی نگارنده این است که مستندهای شاخص مک‌الوی را حتی اگر پیش از این دیده‌اید یک بار دیگر و از این زاویه نگاه کنید و ببینید که از دیدگاه او موضوعات چه فرم و شکلی دارند و بر آگاهی خود بیفزایید که آقای مستندساز در این فیلم‌ها تک‌نفره کار کرده و همه‌ی مسئولیت‌های گروه را تنهایی به عهده گرفته است. خود مک‌الوی به این اقرار دارد که تولید تک‌نفره (one man production) معایبی هم دارد اما مزایای این شیوه را بیشتر می‌داند. او می‌گوید: «من هروقت که بخواهم و البته بدون آنکه نیازی باشد دیگری را توجیه کنم سویه‌ی فیلم را تغییر می‌دهم. در شیوه‌ی تک نفره سرعت عمل فوق العاده بالا می‌رود، هرچند این روی کیفیت صدا و تصویر تأثیر می‌گذارد، اما در این روش سوژه‌ها بسیار راحت‌تر با فیلمساز رابطه برقرار می‌کنند.»
آثار شاخص راس مک‌الوی شارلین Charleen (1980)، رژه‌ی شرمن Sherman's March (1986)، زمان نامتناهی Time Indefinite (1993) و اخبار ساعت 6 Six O'Clock News (1997) است. هر کدام از این فیلم‌ها درباره‌ی شخصی‌ترین موضوعاتی است که کسی برای مستند ساختن می‌تواند سراغ آن‌ها برود اما این درک شخصی مستندساز از وجوه مختلف زندگی است که موتور محرک او برای تولید آثاری چنین سهل و ممتنع می‌شود.
همه اینهاست که راس مک‌الوی را خاص می‌کند و او با سه عنصر مهم ایده‌پردازی پویا، تخیل فعال و روایت شخصی، تبدیل به مستندسازی می‌شود که می‌تواند از موضوع به ظاهر کم اهمیت یک مستند تأثیرگذار بسازد.
منبع: روزنامه ایران
