درباره مستند «جزیره ماهی»/ بازخوانی یک پرونده
قهرمان روایت در مستند «جزیره ماهی»، بی‌تردید شهید حاج حسین خرازی است.
به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، فاطمه ترکاشوند: رضا اعظمیان که خودش هم از رزمندگان شرکت‌کننده در همین عملیات است، طی گفت‌وگو با فرماندهان و نیروهای لشکر اصفهان، مسیر پیشروی آنان از نقطه رهایی در فاصله مابین نهر کارون و نهر عرائض تا رسیدن به بخشی از مناطق هدف در غرب ام الرصاص و حاشیه شرقی بلجانیه را دنبال می‌کند تا مخاطب بتواند تک‌تک وقایع، موانع، واکنش‌ها و گفت‌وگوهای پشت بی‌سیم را بی‌واسطه بشنود و عملکرد این لشکر را به قضاوت بنشیند.
قهرمان این روایت، بی‌تردید شهید حاج حسین خرازی است. شخصیتی که در این روایت در مرحله طراحی و سازماندهی، مخالف سرسخت انجام عملیات کربلای4 معرفی می‌شود اما مردانه پای عمل به یک تصمیم گروهی بلندپایه در میان فرماندهان جنگ می‌ایستد و نیروهایش را تا حداکثر عمق ممکن در بلجانیه به سمت اهداف تعیین‌شده نفوذ می‌دهد. مردی که پس از کربلای4 آن قدر می‌ماند که تحقق‌بخشی از اهداف نظامی و سیاسی این عملیات را در کربلای5 لمس کند و بعد شهید شود. در کنار او، نیروهایش در لشکر اصفهان به‌‌عنوان قهرمانانی معرفی می‌شوند که تا آخرین لحظه صدور دستور عقب‌نشینی، با وجود نیروی اندک و انتقال گلایه‌ها به عقبه، دست از نفوذ به خاک دشمن و حرکت به سمت هدف بزرگ یعنی حاشیه بصره نمی‌شویند.
ضدقهرمان «جزیره ماهی» اما مجموعه شرایط است. به جرأت می‌توان گفت که مستند در پیش قصه خود مبتنی بر فرضیه «عملیاتی که نباید انجام می‌شد» پیش می‌رود و به همین علت است که در مسیر داستان، چرایی‌های یک اشتباه را به‌طور ضمنی و گاهی صریح دنبال می‌کند. از همین جاست که لو رفتن عملیات در ساعت ابتدایی آغاز آن در اولویت بعدی دیگر «اشتباه»های مفروض روایت قرار می‌گیرد. سوءمدیریت‌ها و اصرار بر ادامه عملیات، مدل چینش نیروها و سازماندهی ارتباط لشکرهای عمل‌کننده با هم، تاکتیک‌های جنگی، دشواری‌های قابل پیش‌بینی اما پیش‌بینی‌نشده، نسنجیده یا کتمان‌شده، محل نقد این مستند از زاویه‌دید لشکر به برنامه‌ریزان عملیات است.
«جزیره ماهی» آنچنان در روایت جزئی‌نگرانه خود از دید نیروهای یک لشکر غرق می‌شود که از پاسخ به سؤالات ضروری باز می‌ماند. سؤالاتی نظیر اینکه چرا تیپ امام رضا(ع) از گرفتن جزیره ماهی باز می‌ماند. مسکوت گذاشتن این سؤال و پاسخ‌های بالقوه آن در راستای تقویت این فرضیه عمل می‌کند که فرماندهان لشکر 14 امام حسین(ع) از ابتدا نسبت به سپردن عملیات گرفتن جزیره ماهی و امن کردن تنگه، هشدار داده بودند اما این هشدار، مورد توجه طراحان عملیات قرار نگرفت.
تمرکز بر روایت نیروهای یک لشکر، مخاطب این مستند را از فهم ارتباط و سازماندهی میان لشکرها و عملکرد دیگر نیروهای درگیر در عملیات باز می‌دارد تا جایی که دید مخاطب نسبت به آنها و شیوه حضور و پیشروی و نفوذشان کور می‌شود.
منبع: روزنامه ایران
