جواد وطنی:
مستندهای تاریخی گران هستند/ پژوهش، خاطره‌بازی و نوستالژی در «دیافراگم»
جواد وطنی می‌گوید: مستندهای تاریخی سندی باارزش هستند که مهم‌ترین نقاط عطف تاریخ را بازتاب می‌دهند.
به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، جواد وطنی، کارگردان مستند «دیافراگم» از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و پویانمایی درباره آخرین فعالیت خود گفت: در حال حاضر مشغول مطالعه، تحقیق و پژوهش برای انتخاب طرح مستند جدیدم هستم.
او درباره اکران مستند دیافراگم که در هفدهمین دوره از جشنواره «سینماحقیقت» حضور داشت گفت: این‌روزها پیگیر اکران و نمایش آن از طریق یکی از پلتفرم‌ها هستیم. این مستند در هفدهمین جشنواره سینماحقیقت دو اکران داشت که خوشبختانه هر دو نمایش آن با استقبال مخاطبان رو‌به‌رو شد.
این کارگردان درباره لزوم ساخت مستندهای تاریخی پژوهش‌محور گفت: مستندهایی که بستری از تاریخ را زوایت می‌کنند و پژوهش‌محور هستند، اغلب روایتگر تاریخ یک کشور یا ملت می‌شوند. اغلب این مستندها برای شهروندان دیگر کشورها و جشنواره‌های خارجی جذابیت ندارند اما برای شهروندان خود کشورها همچون سندی تاریخی هستند که مهم‌ترین نقاط عطف تاریخ را می‌نمایانند. از این رو ساخت چنین آثاری حائز اهمیت و بسیار ارزشمند است.
او ادامه داد: حتی می‌توان روایات موجود در دل این مستندها را به کتاب تبدیل کرد. برای مثال محتوای خود مستند «دیافراگم» که به تاریخ تحول ضبط موسیقی و صدا روی صفحه‌های گرامافون و تاثیر سیاسی اجتماعی آن از قاجاریه تا دوران پهلوی دوم می‌پردازد، قابلیت کتاب شدن را دارا است.
وطنی درباره مخاطب مستندهای پژوهش‌محور گفت: اصولا مخاطب مستندها خود مردمی هستند که در اجتماع زندگی می‌کنند. اما به فراخور سن، تجربه و جهان‌زیسته‌شان هرکس می‌تواند بهره خود را از اثر داشته باشد. برای مثال اشخاصی که سن و سال بالاتری دارند و در دوران گذشته زیسته‌اند، تماشای مستندی چون «دیافراگم» برایشان حکم خاطره‌بازی و نوستالژی را دارد. اما دانشجویان موسیقی از این مستند می‌توانند استفاده‌های پژوهشی داشته باشند. باید بگویم که به اعتقاد من تماشای این مستند برای دانشجویان رشته موسیقی واحب است و امیدوارم امکانی فراهم شود تا این مستند در دانشگاه‌ها اکران داشته باشد.
این کارگردان درباره اهمیت پژوهش در آثار تاریخی گفت: یکی از مهم‌ترین بخش‌ها برای ساخت مستندهای تاریخی، بخش پژوهش و راستی آزمایی اسناد به دست آمده است. در مستندی چون «دیافراگم» خود صفحه‌های به‌جا مانده از آن دوران اسنادی صوتی هستند که از دل تاریخ برآمده‌اند. باید بگویم که من به هنگام پژوهش برای ساخت مستند «دیافراگم» اطلاعاتی که به دست می‌آوردم را توسط پژوهشگران خانه‌موسیقی نیز راستی‌آزمایی می‌کردم.
وطنی درباره شیوه روایت در مستندهای تاریخی گفت: طبیعتا شیوه روایت و طراحی ساختار برای مستندهای تاریخی امری سخت است. زیرا با یک‌سری اطلاعات مواجه هستیم و باید بتوان برای توضیح آن‌ها روایتی جذاب هم به لحاظ بصری و هم به لحاظ محتوایی تهیه کرد. در مستند «دیافراگم» هم سعی من بر این بود که مستند هم دانش مخاطب را ارتقا ببخشد و هم بتواند تماشاگر را جذب کرده و به لحاظ بصری جذاب باشد.
او درپایان درباره هزینه‌های تولید مستندهای تاریخی گفت: در ساخت فیلم‌های مستند باتوجه به ساختارشان باید درباره میزان بودجه‌‌بندیشان تفاوت قائل شد. هزینه ساخت مستندهای تاریخی با مستندهای اجتماعی که در لحظه تصویربرداریشان صورت می‌پذیرد یا حتی مستندهای حیات‌وحش قابل قیاس نیست. تهیه‌کننده آثار تاریخی برای دستیابی به اسناد و مدارک مجبور به پرداخت هزینه‌هایی بسیار هستند و این چیزی است که بودجه مورد نیاز را برای ساخت آثار تاریخی افزایش می‌دهد. از این رو نیاز است که در بحث برآورد هزینه برای مستندهای تاریخی تفاوت قائل شد.
