جستجوگرانه و جذاب/ نگاهی به مستند «مسیر عشق»
محمد تقی‌زاده منتقد و روزنامه‌نگار درباره مستند «مسیر عشق» نوشته است: ویژگی بارز این مستند پرهیز از هر گونه سانتی‌‌مانتالیسم اعتقادی و احساسات‌گرایی مذهبی است که در این گونه مستندها به وفور دیده می‌شود.
به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، مستند «مسیر عشق»، مستند بی عیب و نقصی نیست اما یک تفاوت عمده و وجه تمایز با شمار فراوان مستندهایی که در باره اربعین، امام حسین و فرهنگ عاشورا و کربلا ساخته شده، دارد و آن پرهیز از هر گونه سانتی‌‌مانتالیسم اعتقادی و احساسات‌گرایی مذهبی است که در این گونه مستندها به وفور دیده می‌شود.
اینکه فرهنگ حسینی و عشق به سالار شهیدان با ابراز علاقه و محبت و به عبارت ساده‌تر احساسات همراه باشد، مساله ناخوشایندی نیست و به طور قطع تصویر کردن احساسات خالص عشاق امام سوم شیعیان به خودی خودی می‌تواند بسیار ناب و همراهی برانگیز باشد اما وقتی کار دچار ایراد و اشکال می‌شود که مستندساز که قرار است با سند ومدرک و همچنین پژوهش و کنکاش، مساله‌ای را مطرح و چالشی را مورد بررسی قرار دهد، فضای مستند سازی را با نماهنگ‌ها اشتباه می‌گیرد و بجای تحلیل و سند به مخاطب موسیقی و اشک تحویل می‌دهد. این‌جاست که ماهیت مستند نه تنها کارایی خود را از دست می‌دهد بلکه به ضد خود تبدیل می‌شود و بجای تاثیرگذاری به اثری دم دستی و فراموش شدنی بدل می‌شود.
استراتژی نخست و درست سازندگان «مسیر عشق» این بوده که کمترین و به اندازه‌ترین میزان احساسات را در مستند تعبیه کرده و در سوی مقابل تا جای ممکن از سوال، ابهام، چالش، پژوهش و تحلیل برای ردیابی و طرح مساله یعنی پیاده‌روی اربعین استفاده نمایند. برای این کار به سبک مستندها و حتی فیلم‌های داستانی کلاسیک، یک خبرنگار یا پژوهشگر به عنوان فردی بی‌طرف یا حتی فردی که سمپاتی با موضوع قابل بررسی ندارد انتخاب می‌شود تا اثرگذاری و باورپذیری موضوع تحقیق دوچندان شود. در این مستند نیز یک خبرنگار مسیحی قرار است مساله اربعین را از سوی سه پزشکی که در این مراسم شرکت داشتند، پیگیری کند و از سوی دیگر اسناد دیگری را نیز برای رفع ابهامات و سوال‌های عقیدتی خود پیدا کند.
فیلم با نمای پانارومای یک کلیسا آغاز می‌شود و خیلی زود دختری جوان با موهای بلند را در کلیسا می‌بینیم که به مخاطب توضیح داده می‌شود او یک خبرنگار مسیحی است که درباب برخی مسائل اعتقادی جستجو و کنکاش می‌کند. انتخاب یک خبرنگار زن مسیحی در خارج از کشور و دنبال‌کردن مسیر کاوش‌گری او مسیر نسبتا تازه‌ای است که مخاطب را در طول مستند خوش آب و رنگ «مسیر عشق» همراه می‌کند و در این میان مسائل و شبهات جالبی را مطرح می‌کند که به تعلیق جذاب برای همراه‌کنندگی تماشاگر بدل می‌شود.
مصطفی سیفی و مرتضی شعبانی از چهره‌های فعال در عرصه مستندسازی محسوب می‌شوند که شمار زیادی از مستندهای این سال‌های سینمای مستند که مساله مقاومت و عاشورا را محور خود قرار دادند، ساخته یا تهیه یکی از این دو نفر بودند از این رو پرداخت متفاوت مستند «مسیر عشق» با دیگر مستندهای مشابه ماحصل تجربه سالیان طولانی مستندسازی ارزشی و انقلابی و ارتباط با مخاطب عام و خاص داخلی و خارجی بوده که این دو شخص، تا حد زیادی موفق به آن شدند.
برخی ایرادات فنی و محتوایی به ساختار و نوع روایت مستند نیز وارد است مثل اینکه برخی تاکیدات فیلمساز روی مسائل مختلف اجتماعی و فرهنگی زیاد است و می‌توانست با انتخاب سوژه زن بی‌حجاب مسیحی مسائل کلان‌تری را در حوزه موضوعات بین الادیانی مطرح کند و مخاطب خود را ورای مسلمانان و مسیحیان، بلکه همه مردم جهان در نظر بگیرد چرا که تجربه ادبیات و سینمای داستانی و همین مستندسازی ثابت کرده که پیام آزادگی امام حسین حد و مرز جغرافیایی نمی‌شناسید و برای همه ادیان، قومیت‌ها، نژادها، فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری و در یک کلام آزادگان جهان، قابل طرح و تصویر کردن است.
منبع: روزنامه جوان
