روایت عملیات امریکایی در یک مستند ایرانی/ یادداشت روزنامه «اعتماد»

به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، مستند «روبارو» ساخته امیر پذیرفته، فیلمساز رفسنجانی است که جزو آثار برتر هجدهمین جشنواره سینماحقیقت در 5 روز نخست آن اعلام شده است. همه چیز از همین ابتدا و قومیت رفسنجانی فیلمساز و موضوع پسته رفسنجان شروع می شود.

داستان فیلم مستند «روبارو» ماجرای تولید محصول پسته در شهر زادگاه فیلمساز است که شاید در نگاه اول مساله قابل توجه و تحلیلی نباشد، اما ماجرا وقتی مهم می شود که بدانیم مستندهای دیگر فیلمساز از«کپسول» تا «تانکر» نیز درباره این شهر و مسائل مربوط به آن ساخته شده تا مشخص شود عرق بومی و محلی پذیرفته در جایگاه مستندساز در شکل گیری و ساخت فیلم هایش تا چه حد مهم و حیاتی است. نتیجه چنین رویکردی یعنی نزدیکی و قرابت با سوژه و همچنین دغدغه مندی و تعهد به مساله و معضل مورد بحث سبب می شود که اصولا فیلم های بهتری ساخته شود. آثاری فارغ از هرگونه سفارش که بی مسالگی در آن یافت نمی‌شود و از سر عشق و تعهد ساخته می شوند و معمولا این گونه آثار که از دل برمی آید، لاجرم بر دل نیز خواهد نشست.

اما این قرابت با سوژه و تعهد و دغدغه مندی موضوع، تنها امتیاز مستند «روبارو» نبوده است و پذیرفته سعی کرده در طول 24 دقیقه از ماجرایی پرده بر دارد که حال و هوای تریلرهای جذاب امریکایی به خود گرفته و فراتر از یک مستند پژوهشی صرف عمل کرده است. در «روبارو»، شاهد عملیات حفظ باغ پسته از سرمای شدید زمستان در میان مردم بومی رفسنجان هستیم که به جذاب ترین و هیجان انگیزترین شکل ممکن انجام می شود. در این عملیات پر اضطراب و سخت، طی سه مرحله از محصول زراعی محافظت می شود؛ ابتدا به روشی سنتی در میانه درختان حفره هایی کنده و با سوزاندن با فاصله و قاعده مند گازوییل، به گرمای محیط کمک می کنند. در مرحله دوم با پرتاب موشک هایی کوچک به نوعی تگرگ و یخ ها در محیط شکانده می شود و درمرحله سوم با سوزندان پوست پسته ها و فراهم شدن دود سیاه ناشی از آن، نوعی پتو و محافظ میان باغ پسته و هوای بالای آن ایجاد شده و از انتقال سرما به داخل محیط جلوگیری می شود. این سه مرحله بدون توضیحات زاید، سروصدا و خیلی ساده و عادی به تماشاگر ارایه می شود، اما هیجان و اضطراب این عملیات مهلک به خوبی قابل درک است.

علاوه بر تصویر کردن عملیات مقابله با سرما، فیلمساز خیلی نامحسوس به کاراکترهای فیلم نیز نزدیک می شود و آنها را شخصیت پردازی می کند. یکی از این شخصیت ها که تا پایان مشخص نمی شود، کارفرمای اصلی پروژه است، پیرمردی است که از ابتدا در گیرو دار این اتفاقات بوده و سعی داشته با درایت و جدیت کمترین هزینه مالی و انسانی برای افراد و مجموعه پیش نیاید. او علاوه بر این خصایص، به شدت متعهد، دلسوز و مومن به کار و زندگی است و تک دیالوگ هایی که درباره حفاظت از محصولات و ارتباط آن با تقدیر الهی می گوید، عمق ایمان و تعهد او را رمزگشایی می کند.

به نظر می رسد مستندهایی چون «روبارو» با تبلیغات و توجه رسانه ها می تواند بیش از این دیده شود، مستندی که علاوه بر داشتن رویکرد پژوهشی و واقع نگاری می تواند در ارتقای فرهنگ اجتماعی و افزایش تعهدکاری و توجه به سختی های مشاغلی چون کشاورزی بسیار موثر باشد.