مستندهای مربوط به اربعین باید به وجوه انسانی این آیین بپردازد

به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، محمدتقی یازرلو درباره تجربه ساخت مستند‌های «بیعت اربعین» و «اربعین» گفت: «من قبل از اینکه مستند «اربعین» را بسازم. سال 94 یک سفر به عنوان خادم به کربلا داشتم که مستند «بیعت اربعین» را ساختم و از شبکه افق چندین بار به مناسبت اربعین پخش شده است. این مستند با محوریت خادمین که خدمت‌گزار زوار اربعین بودند، ساخته شد. مثلا وقتی زائرین ظرف‌های غذایشان را روی زمین می‌انداختند، باید برمی‌داشتیم و این موضوع مدام تکرار می‌شود که مستلزم مبارزه کردن با نفس است و برای چنین کاری حتما باید از خودمان فاصله بگیریم. بعد از آن در سال 97 مستند دیگری به اسم «اربعین» ساختم که باز هم درباره خادمین بود اما آن را همراه با جانبازان جنگ ساختیم که نگاه‌مان متفاوت بود و می‌خواستیم یک قیاسی با دوران جنگ دفاع مقدس داشته باشیم. جانبازان انسان‌های شریفی هستند که به لحاظ جسمانی دچار نقص هستند و در میان‌شان شیمیایی تا مجروح جنگی بود. به همین دلیل خدمت کردن به زوار سخت بود. در این فیلم ما سختی‌های کار خدمت رسانی به زوار که چه چیزهایی است و این سختی‌ها برای جانبازان چطور آسان شده است را نشان دادیم. برای مثال خادمان باید از 150 پله دو دبه آب را می‌آوردند و به زوار می‌دادند. به نظر من آسان شدن این سختی‌ها، ریشه در همان تجربه جبهه و جنگ داشت. یکی از نکات جالب این است که در ایام اربعین اصلا دزدی نمی‌شود و مثلا اگر گوشیِ شما جا بماند، کسی دست نمی‎‌زند. اربعین خیلی فضای جالبی دارد.»
 

کارگردان مستند «اربعین» با تاکید بر اینکه باید مستندهای بیشتری در زمینه اربعین ساخته شود، توضیح داد: «متاسفانه فیلم‌هایی که پیش از این با محور اربعین ساخته می‌شد، بیشتر حالت لجستیکی داشت. یعنی یک جا چای یا غذا می‌دادند و هیچکس به آن ارتباط انسانی نپرداخته بود. اما بعدها یک شخصیتی را پیدا کردند که قصه دارد و قصه‌اش را بولد کردند و به فیلم آوردند و با آن شخصیت یک بستری برای معرفی اربعین و اتفاقاتی که در اربعین میفتد، ساختند. اما این گونه ساختارها فضای کامل اربعینی را نمی‌تواند به مخاطبان منتقل کند و باید ساختارهای خیلی قوی‌تری با جزئیات هدفمند به مخاطبان نشان داده شود. مثلا چرا دزدی نمی‌شود و چرا به یک پیرزن یا پیرمرد کمک می‌کنند؟ انجام این کارها یک سری انگیزه‌های فرابشری دارد و انگار یک موجی در در محیط اربعین جریان دارد که که همه دوست دارند یک خدمتی به دیگری کنند. به نظرم این مسائل مغفول واقع شده است و نیاز داریم که با چنین جزئیاتی به آن بپردازیم. همچنین پرداختن به این مسائل مستلزم تحقیقات است و تحقیقات خوب مستلزم این است که متولی ساخت فیلم‌ها، برای فیلم‌سازی بستری وجود آورند که فقط فیلم‌ها برای مناسبت‌ها ساخته نشوند. یعنی اینطور نباید که متوجه شویم یک ماه به اربعین مانده است و تصمیم به فیلم ساختن بگیریم.»
 

یازرلو همچنین ادامه داد: « من معتقدم در حوزه مستندسازی، مستند من را می‌سازد. آن هم به این معنی است که من هر سوژه‌ای را درمورد هر مبحثی، انتخاب می‌کنم و وقتی که تحقیقات‌ام به پایان می‌رسد، هدایت من به عنوان فیلم‌ساز دیگر در دست مستند و سوژه قرار می‌گیرد. بنابراین سوژه من را به مسیرهای مختلفی می‌برد و موضوعات را کنار هم می‌چیند و من فقط باید وظیفه ثبت آن لحظات را داشته باشم. اینکه من بخواهم کارگردانی کنم و بگویم الان باید کسی وارد قاب شود یا نه، مستند به خوبی پیش نمی‌رود. انگار که یک سیل عظیمی در حرکت است و ما باید خودمان را به آن جریان بسپاریم. در زمان پیاده‌رویِ اربعین هم که یک واقعه‌ای دارد اتفاق می افتد، ما باید خودمان را به آن برسانیم و عقب نمانیم.»

یازرلو همچنین در پایان درباره ساخت مستند جدیدش گفت: «ما یک طرح به مرکز گسترش ارائه کردیم به اسم «انتفاضه شعبانیه» که به قیام مردم مردم عراق در سال 1991 می‌پردازد. این طرح تصویب شد و به دلیل اینکه در عراق باید ساخته شود، برآوردش بالا بود و قرار شد تا با نهادهای دیگر این مستند را بسازیم و هنوز ساخت این مستند آغاز نشده است.»