درباره مستند «رُخ»/ روالی غیرمعمول در روایت

به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، پریسا ساسانی: مستند بلند «رُخ» از آن دسته آثار زیبا، خلاقانه و ساختار شکن در سینمای مستند پرتره است که به کارگردانی سام کلانتری وتهیه کنندگی آرش صادقی درباره علی اکبر صادقی یکی از هنرمندان نام آشنا در حوزه هنرهای تجسمی؛ ساخته شده است. حوزه ای که کمتر مستندسازی به سراغ ساخت موضوعاتی از این دست می‌رود. اما سام کلانتری مستندسازِ صاحب ایده بعد از ساخت مستند تحسین شده «جایی برای فرشته ها نیست» سراغ علی اکبرخان صادقی رفت و مستند پرتره او را کارگردانی کرده است.

کلانتری در این مسیر سراغ نقاشی رفته که باهوش و کاربلد است و بر اساس آنچه در فیلم از او شاهد هستیم، هوشِ سرشار و طنازی او علاوه بر شیرین کردن اثر؛ کار را برای سام کلانتری کارگردان و آرش صادقی تهیه کننده سخت کرده است. زیرا این مستند با شیطنت‌های پرتکرار علی اکبر خان صادقی به عنوان یک نقاش 85 ساله، فیلمی ساختار شکن از آب درآمده است.

در واقع مستند سینمایی «رخ» از معدود پرتره‌های سینمایی است که روالی غیرمعمول در روایت به تصویر کشیده و مخاطب با ساختارشکنی های منطقی مواجه است. به این معنا که مخاطب از یک سو با کارگردانی حرفه‌ای در مواجهه با یک چهره ماندگار روبرو است و از سوی دیگر ساختارهای کلاسیک در روایت پرتره‌های سینمایی در فیلم «رخ» فرو ریخته است. و شیوه تازه ای از پرتره سازی مطابق با استانداردهای جهانی را تصویر کرده است. که این ساختارشکنی در روایت مستند سینمایی پرتره هم در ذهن مخاطب خاص که تعدادشان محدودتر است و هم در ذهن مخاطبِ عام، شکلی ثابت با چارچوب خاص و الگوی مشخصی دارد. اما کلانتری در کارگردانی  مستند «رخ» از تعریف عام که درباره مستندهای پرتره وجود دارد، فاصله گرفته است.

یکی از ویژگی های مهم این مستند، فیلمنامه درست و چکش خورده «رخ» است. در حقیقت سام کلانتری با همراهی آرش صادقی که هر دو تجربه گرا هستند؛ توانسته اند فیلمنامه ای درست بر اساس استانداردهای روز دنیا و البته شیطنت های سوژه بنویسند. به خصوص اینکه آرش صادقی با توجه به شناختی که از پدرش دارد سعی کرده با ارائه پیشنهادهای منحصر به فرد پدرش درنگارش فیلمنامه نگاه متفاوت‌تری نسبت به مستندهای پرتره و معمول در سینما ایجاد کرده است. ویژگی که بیننده را با خرق عادت در تماشای مستند مواجه می‌کند.

ورود تیم روانکاو به مجموعه روایت این مستند یکی از شگردهای درست و ساختارشکن در مستند بود و تا اندازه‌ای توانست شیطنت علی اکبر صادقی برای عیان کردن خودِ واقعی را مهار کند. و ورود این نیم روانکاو موجب شد شکل پازل و ساختار فیلمنامه دستخوش تغییرات بسیار نشود و به میزانی تغییر می‌کرد که از مفهوم اصلی فیلم جدا نشود. در حقیقت در فیلم «رخ» با این موضوع مواجه بودیم که علی اکبر صادقی به شکل ناخواسته و به واسطه هوش و بازیگوشی و تسلطی که در ناخودآگاه خود بر ساختار فیلم پیدا کرده بود، سعی بر این داشت که کارگردان را در پازل هوشمندانه و بازیگوشانه خود جابجا کند. اما کلانتری به گونه ‌ای پیش می‌رفت که از ایده مرکزی و ساختار اصلی فیلمنامه دور نشود. 

«رخ» ساخته سام کلانتری متقاضی حضور در هجدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» است.