حدیث جان‌بزرگی: کودکان، قهرمانان کوچک صلح هستند
مستند تازه حدیث جان‌بزرگی کارگردان و پژوهشگر، روایتگر تجربه و نگاه کودکان به جنگ ۱۲ روزه است. قصه کودکانی که با وجود لمس سایه سنگین جنگ، هنوز جهان را با صلح و دوستی معنا می‌کنند.
به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، حدیث جان‌بزرگی پژوهشگر و کارگردان مستند، درباره تازه‌ترین مستند خود گفت: جنگ پدیده‌ای است جهانی که همیشه در سینما مورد توجه بوده است. به ویژه جنگ جهانی دوم که هنوز هم آثار سینمایی متعددی درباره‌اش ساخته می‌شود. این نشان می‌دهد پرداختن به جنگ به خاطر درام و حساسیتی که دارد، هیچ‌گاه کم‌رنگ نشده است. از زمانی که سینما برای من جدی شد، فیلم‌های مرتبط با جنگ به خصوص جنگ جهانی دوم جزو علاقه‌مندی‌هایم بودند و همیشه دوست داشتم فیلمی درباره جنگ بسازم. اگرچه جنگ در واقعیت تلخ و ناگوار است، اما وقتی در قالب سینما قرار می‌گیرد، جذاب می‌شود؛ وگرنه ماهیت جنگ ذاتاً خشن و ناخوشایند است.
وی ادامه داد: در جریان جنگ ۱۲ روزه، تمام مدت در تهران ماندم تا وقایع را از نزدیک یا حتی از راه دور شاهد باشم. به عنوان مستندسازی که علاقه‌مند به سوژه‌های جنگ است، لازم دیدم در محل بمانم. در همان ایام با سوژه‌هایی که پیش‌تر در اطراف خرم‌آباد برای ساخت مستندی با آن‌ها آشنا شده بودم، ارتباط برقرار کردم. تصورم این بود که محل زندگی آن‌ها کاملاً امن است و تنش‌ها بیشتر محدود به تهران می‌شود، اما از صحبت‌ها فهمیدم که به دلیل وجود پادگان‌های موشکی نزدیک خرم‌آباد، تنش و نگرانی‌ها در آن منطقه هم شدید بوده است. مردم روستاها و عشایر منطقه شاهد پرتاب موشک‌ها، فعالیت پدافندها و پرواز پهپادها بودند. این موضوع برای من فرصتی شد تا درباره آن مستندی بسازم و پس از ارائه طرح به مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، با ساخت آن موافقت شد.
۱۲ دقیقه روایت از ۱۲ روز جنگ
کارگردان مستند «واهگ» درباره ویژگی‌های سوژه پروژه گفت: برایم جالب بود بررسی کنم جنگ ۱۲ روزه چه تأثیری بر عشایر و روستاییان اطراف خرم آباد داشته و برداشت آن‌ها از جنگ چگونه است. چون در سال‌های اخیر گرایشم بیشتر کار روی موضوع زنان و کودکان بود، این بار هم تصمیم گرفتم تأثیر جنگ را روی کودکان منطقه بررسی کنم. بر اساس پژوهش‌ها، تماس‌های تلفنی و ارتباط با سوژه‌ها، چند شخصیت کودک را از میان عشایر و روستاییان انتخاب کردم و به محل زندگی آن‌ها رفتم. متوجه شدم که در حوالی محل زندگی‌شان پادگان‌های موشکی مهمی مانند پادگان امام علی(ع) و پادگان حمزه وجود دارد.
او افزود: این مستند ۱۲ دقیقه‌ای که اکنون در مرحله تدوین است، روایتگر تأثیر جنگ ۱۲ روزه بر چند کودک چهار تا شش ساله روستایی و برداشت آن‌ها از جنگ است. همچنین در جریان پروژه، به سوژه‌های بیشتری هم دست پیدا کردم و پژوهش برای ساخت مستندی بلندتر در این باب را انجام دادم، و امیدوارم بتوانم اثری جامع‌تر درباره کودکان آن منطقه تهیه و تدوین کنم.
چالش‌ها
جان‌بزرگی درباره چالش‌های این پروژه گفت: پروژه نیازمند سرعت عمل بالایی در پژوهش و تولید بود تا کیفیت نهایی حفظ شود؛ با وجود این فشار تلاش کردیم جمع‌بندی ذهنی و اجرایی مناسبی شکل بگیرد. در عین حال اگر بین پژوهش و تولید فاصله بیفتد، فرصت برای تأمل و پرداخت بهتر به موضوع، برای مستندساز فراهم می‌شود. چالش دیگر محدودیت‌های امنیتی بود. با وجود دریافت مجوزهای لازم، فیلمبرداری از اماکنی مانند پادگان‌ها محدودیت‌هایی داشت و دوربین نمی‌توانست به نزدیکی آن‌ها برود.
کودکان؛ قهرمانان ضدجنگ
کارگردان درباره انتخاب کودکان به عنوان سوژه این مستند گفت: تمرکز اصلی من روی کودکان بود، چون به زعم من آن‌ها شخصیت‌های مهم و تأثیرگذاری در هر فرهنگ هستند. معمولاً مستندسازان بیشتر به مسائل بزرگسالان می‌پردازند و کمتر به دنیای کودکان توجه می‌شود. هرچند فیلم‌هایی درباره کودکان ساخته شده، اما کماکان جای کار وجود دارد. کودکان دنیای متفاوت و دیدگاه‌های اصیلی دارند که گاه از بزرگسالان نیز درست‌تر است. در این مستند بررسی کردم کودکان روستایی و عشایر چه نگرشی نسبت به جنگ و صلح دارند و جالب اینکه همه آن‌ها صلح را انتخاب کردند؛ در حالی که تاریخ بزرگسالان پر است از جنگ‌های بی‌شمار. این تفاوت نشان می‌دهد انسان ممکن است به مرور از فطرت پاک خود که طلب‌کننده انسان‌دوستی است فاصله بگیرد.
او افزود: هرچند همیشه کودکان به عنوان قربانیان جنگ نشان داده می‌شوند که واقعیتی انکارناپذیر است، اما من می‌خواهم نشان دهم کودکان می‌توانند قهرمان باشند؛ یعنی فراتر از قربانی بودن، صدای صلح، دوستی و نگاه ضدجنگ آن‌ها را به تصویر بکشم.
نقش مستندساز در بحران
جان‌بزرگی در پایان درباره اهمیت مستندسازی در مواقع بحران گفت: اگر تصاویر و فیلم‌هایی که از گذشته ثبت شده نبودند، امروز آگاهی کافی از آنچه رخ داده، وجود نداشت. مستندسازان وظیفه دارند واقعیت‌ها را ثبت کنند. این مستندها نه فقط برای مخاطب امروز، بلکه برای نسل‌های آینده که تاریخ را تحلیل و بررسی می‌کنند، منبعی ارزشمند هستند و چه در زمانه خود و چه آینده می‌توانند روی سیاستمداران، تاریخ‌نگاران و جامعه‌شناسان و… تأثیرگذار باشند.
مستند تازه حدیث جان بزرگی تولید مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است.
منبع: خبرگزاری صبا