رنگ خاطرات دریانوردان پیر بر «بوم ایرانی»/ یادداشت خبرگزاری آنا
در مستند «بوم ایرانی» کارگردان به سراغ بومیان این منطقه رفته و زندگی و زمانه ده‌ها پیرمرد بازنشسته دریانورد و چندین ناخدا که تجربه‌ای مهم در دریانوردی بادبانی داشتند را روایت کرده است.
به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، مستند «بوم ایرانی» از جمله مستند‌های قابل‌توجه این سال‌های سینمای مستند محسوب می‌شود، استناد این ادعا نمایش پرشور در جشنواره مستند سال گذشته و نقد و نظر‌های مثبتی بود که از سوی اهالی رسانه و مستند دوستان مطرح شد، اما چه ویژگی‌هایی از این مستند سبب شده تا این حد مورد توجه و استقبال قرار گیرد و وجه تمایز و امتیاز اصلی این مستند تاریخی و زیست‌محیطی چه بوده است؟
۳ امتیاز بوم ایرانی
حداقل سه امتیاز اصلی به‌عنوان وجه تمایز به مستند بوم ایرانی اعتبار می‌دهد: نخست اینکه این مستند بار دیگر نشان داد که چه ظرفیت‌های طبیعی و زیست‌محیطی در ایران وجود دارد که همچنان مغفول است و نگاه جستجوگر و دقیقی می‌خواهد که آنها را کشف و به نمایش در آورند. مستندسازان ایرانی در سال‌های اخیر مستند‌های زیادی را در خصوص منابع طبیعی و زیست‌محیطی تولید و به نمایش گذاشتند که عمده آنها به مستند‌های حیات‌وحش محدود می‌شد که البته مخاطبان زیادی نیز پیدا می‌کرد. به‌جز مستند‌های حیات‌وحش، در چند سال اخیر حجم زیادی از مستند‌های زیست‌محیطی به بحران آب پرداختند که ابعاد مختلف این پدیده را از جنبه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی و فردی موردبررسی قرار دادند، اما اینکه یک مستندساز به یک منطقه محروم و کمترشناخته شده از توابع بندر لنگه یعنی بندر کنگ برود و چنین تلاشی را به ثمر برساند، اتفاقی مهم و قابل‌تمجید برای سینمای مستند ایران و دوستداران به‌حساب می‌آید.
امتیاز دیگر مستند بوم ایرانی به ابعاد تاریخی آن مربوط می‌شود. سازندگان این مستند به احیا و بازیابی یکی از فراموش‌شده‌ترین آیین‌های ایرانیان پرداختند و گنجینه‌ای از سنت‌ها و تاریخ دریانوردی جنوب ایران را مرور و به نمایش گذاشتند که کمتر کسی در سال‌های اخیر به سراغ پرداخت و بازنمایی این ایده سخت و پیچیده را داشته است. به این بهانه مستندسازان به سراغ بومیان این منطقه رفته و زندگی و زمانه ده‌ها پیرمرد بازنشسته دریانورد و چندین ناخدا که تجربه‌ای مهم در دریانوردی بادبانی داشتند را روایت کردند. نقل‌قول‌های مستقیم و بی‌واسطه از بومیان به‌جای استفاده از محتوای آرشیوی به‌طورقطع تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت به‌خصوص اینکه متوجه شویم میراثی فراموش شده تا این اندازه در زندگی طیفی از مردم محروم منطقه تأثیرگذار بوده است. دریانوردان ایرانی، از زمان‌های باستان، ابزار‌هایی برای پیمودن مسافت‌های دریایی به کار می‌برده‌اند.
کشتی‌رانی در آب‌های ایران از دیرباز انجام می‌شده و باتوجه‌به این سنت دریانوردی، نیاز به کشتی‌سازی و سودرسان از ابزار‌های دریانوردی در ایران وجود داشته است. کهن‌ترین سند دریانوردی ایرانیان، مهری است که در چغامیش دزفول به‌دست‌آمده است. تاریخ‌تمدن ناحیه چغامیش به شش هزارسال پیش از میلاد می‌رسد.
امتیاز سوم مستند بوم ایرانی به خلاقیت سازندگان در روایتگری و پرداخت سوژه مستند مربوط می‌شود که از پژوهش و زاویه دید تا پرداخت سوژه‌ای سهل و ممتنع و تدوین این تصاویر، جملگی در سروشکل این مستند طراحی و تعبیه شده است. پارسا با نتیجه تحقیقات و پژوهش‌های میدانی خود کتابی تحت عنوان «بادبان‌های جنوب» منتشر می‌کند که خواندنی است. این محقق به چند نفر از دوستان جوان خود پیشنهاد بازسازی این صنعت را می‌دهد. شخصیت‌های اصلی داستان احیای بوم دو جوان و از فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف هستند. به‌عنوان حامی مالی و مدیریت اجرایی پروژه.
رؤیای آنها این است که بعد از ساخت به سیاق روز‌های دور بوم ایرانی، با آن به هند و آفریقا بروند. بعد از یک سال و با کمک اهالی آن منطقه در زمستان ۱۳۹۸ ساخت بوم ایرانی به پایان رسید.
خاطرات شفاهی ناخداهای پیر روی پرده سینما
محمد مقدم سازنده این مستند در گفت‌وگویی درباره روند شکل‌گیری و ساخت مستند گفته، «نقشه راه احیای این کشتی، مقداری سند بصری خاطرات شفاهی و مکتوب دریانوردان سال‌خورده بندر کنگ بود که با جمع‌آوری اشیاء و خرده جهاز باقی‌مانده از کشتی‌های بادبانی که در گوشه انبارخانه‌های پیرمردان دریانورد بازنشسته کنگی مانده بود و همه آنچه خاطره و تجربه بود که از نسیان روزگار که از سر آنها برون نشده بود، ساخته شد.
شاخص‌ترین آنها ناخدا «عبدالرحمن بابو» که قدیمی‌ترین بازمانده از دریامردان جنوب است که غریب شصت سال از زادگاهش کنگ به شرق آفریقا و هند بادبان کشیده است. دریانوردی ۹۰ ساله، گنجینه‌ای دقیق، شفاهی و مکتوب از فرهنگ و سنت کهن دریانوردی در پهنه اقیانوس‌ها! به مدد مردانی از این نسل درآمیخته با شور و انگیزه جوان‌تر‌ها بود که بوم بادبانی بعد از نیم‌قرن در سواحل جنوب ایران به چشم آمد.
از پی یافتن بومی نیمه‌مخروبه تا بازسازی و احیای آن به‌عنوان بوم بابو که اکنون آماده بادبان کشیدن بر فراز امواج خلیج‌فارس است». این‌گونه فیلمسازی به جهت نامشخص بودن نتیجه از مشکل‌ترین و پرریسک‌ترین انواع ساخت مستند است که اصلاً مشخص نیست که به نتیجه برسد یا خیر، اما پروژه احیای کشتی بادبانی بوم به ابو، حرکتی مردمی و غیردولتی برای زنده کردن سنت لنج‌سازی و دریانوردی پهنه وسیع آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان بود که به همت جوانان خلاق و علاقه‌مند محقق شد.
منبع: خبرگزاری آنا